رقابت با چین، بزرگترین چالش ژئوپلتیک آمريکا

به گزارش راهبرد معاصر،‌ با وجود دوستی ظاهری در آخرین دیدار بین رؤسای جمهور آمریکا و چین، رقابت بین المللی که بین دو قدرت بزرگ جهانی در حال تشدید شدن است، باعث می‌شود همه جهان در آستانه جنگ سرد دوم قرار گیرد.

به گزارش الجزیره، بر اساس ارزیابی پنتاگون، ارتش چین برای تنوع بخشیدن به سکو‌های پرتاب موشک‌های هسته‌ای تلاش می‌کند تا به اندازه ۴۰۰ کلاهک هسته‌ای چین باشد. ارتش چین همچنین ۱۳۵ بار موشک‌های بالستیک را در سال ۲۰۲۱ آزمایش کرد که بیشتر از مجموع آزمایش موشک‌های بالستیک بقیه کشور‌ها بود. چین همچنین در حال توسعه موشک‌های مافوق صوت است. اما در زمینه فضایی هم، واشنگتن به آن مظنون است که پکن در حال توسعه ماهواره‌های نظارتی و جمع آوری اطلاعات است و در عین حال تلاش می‌کند پایگاه‌های نظامی در سراسر جهان ایجاد کند.

این شرایط، خطر مناقشه بر سر سلطه بر گذرگاه‌هایی که آمریکا آن‌ها را شریان‌های حیاتی برای کشتیرانی و تجارت بین المللی محسوب می‌کند، افزایش می‌دهد. در اینجا، سخن از منطقه دو اقیانوس آرام و هند است. چین متهم می‌شود که با ایجاد جزایر مصنوعی، به دنبال ایجاد منطقه انحصاری اقتصادی برای خودش در دریای جنوبی چین است، هر چند که همسایگان، آنچه را که ادعا‌های حاکمیت چین می‌خوانند، رد می‌کنند. این منطقه، نقش حیاتی در صادرات نفت و تجارت متحدان واشنگتن در شرق آسیا مانند ژاپن، کره جنوبی و تایوان ایفا می‌کند.

در زمینه اقتصادی با اینکه چین سومین شریک بزرگ تجاری آمریکا با ۶۰۰ میلیارد دلار تبادل تجاری است، اتهامات واشنگتن به پکن درباره اقدامات اقتصادی که نقض قواعد سازمان تجارت جهانی است، مانند انتقال فناوری و سرقت مالکیت معنوی، ادامه دارد. آمریکا می‌گوید این اقدامات پکن، ۵۰ میلیارد دلار زیان برای این کشور به همراه دارد. کسری تراز تجاری آمریکا با چین به ۳۰۰ میلیارد دلار می‌رسد.

نگرانی‌های واشنگتن پس از آن افزایش یافت که پکن طرح کمربند و جاده را در سال ۲۰۱۳ اعلام کرد. آمریکا نگران آن است که این طرح که تاکنون ۱۴۶ کشور آن را امضا کرده اند، باعث توسعه قدرت نظامی چین و سلطه اقتصادی آن بر جهان خواهد شد. رقابت در زمینه فناوری هم به اندازه بقیه ابعاد رقابت بین دو کشور اهمیت دارد و دفتر اطلاعات ملی آمریکا، چین را بزرگترین تهدید برای سلطه پیشرو بودن فناوری آمریکا در جهان اعلام کرد. آمریکا تدابیری علیه شرکت‌های تولید نیم‌رسانا‌ها به علت فروش تراشه‌های پیشرفته به چین، اتخاذ کرد. امکان کاربرد نظامی این تراشه‌ها به ویژه در زمینه جاسوسی وجود دارد. همه این چالش‌ها و دیگر مسایل، واشنگتن را بر آن داشت تا سیاست «بازدارندگی جامع» را علیه چین در پیش بگیرد که هدف آن، ایجاد آنچه فضای راهبردی در اطراف پکن خوانده می‌شود، است. آمریکا به این منظور به دنبال سرمایه گذاری در توانمندی‌های فناوری و نظامی، آماده کردن متحدانش و فعال کردن زنجیره‌های صادرات در جهان به دور از وابستگی به چین است.

تایوان، فتیله‌ای است که ممکن است در هر لحظه، باعث انفجار اوضاع شود. جزیره‌ای که چین آن را بخشی از خاک خودش می‌داند، از چتر حمایت نظامی آمریکا برخوردار است که امکان ایجاد درگیری چند بعدی در منطقه را فراهم می‌کند.

در اینجا هم تایوان یکی از مهمترین خط قرمز‌هایی است که چین تلاش می‌کند، اجازه ندهد آمریکا از آن عبور کند. به همین علت، پکن به طور گسترده تلاش می‌کند، به قدرت نظامی دست پیدا کند که برتری در دریا‌ها را از شرق چین تا جنوب آن تضمین کند.

این تلاش در رزمایش‌های دریایی چین و پرواز‌های هر روز هواپیما‌های آن نزدیک تایوان آشکار است. چین ۳۵۰ فروند کشتی جنگی و سه فروند ناو هواپیمابر دارد. پکن حتی فراتر از این، تمرین‌های نظامی در مناطقی در غرب اقیانوس آرام اجرا کرد و ناوهواپیمابر آن به جزیره گوان بزرگترین پایگاه نظامی آمریکا در این اقیانوس نزدیک شد.

شی جین پینگ، رئیس جمهور چین در این خصوص گفت: در برابر تغییرات شدید در اوضاع جهانی، به ویژه در برابر رفتار‌ها برای باج گیری، مهار و محاصره و فشار‌های شدید از خارج، بر حفظ منافع کشور تاکید کردیم.

منافعی که مربوط به طرح‌های بلندپروازانه اقتصادی و صنعتی است و چین سقف زمانی مشخصی برای تحقق آن‌ها تعیین کرده است. در سال ۲۰۱۵، پکن طرح «ساخت چین ۲۰۲۵» را برای تحقق برتری در زمینه صنایع با فناوری پیشرفته اعلام کرد. بر این اساس، هزینه‌های بخش تحقیق و توسعه هفت درصد بین سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۵ افزایش پیدا می‌کند. چین دو سال پس از آن، طرح پیشرو شدن در زمینه هوش مصنوعی را تا سال ۲۰۳۰ اعلام کرد. بازار هوش مصنوعی در جهان در سال ۲۰۲۱ از ۲۳ میلیارد دلار به ۶۴ میلیارد دلار افزایش یافت.

چین همواره اقدام آمریکا در جلوگیری از تامین نیم‌رسانا‌ها و تراشه‌های الکترونیکی برای شرکت‌های بزرگ فناوری خودش را بخشی از سیاست سرکوب و مهار توصیف کرده است. پکن می‌گوید، واشنگتن برای جلوگیری از پیشرفت فناوری چین که میلیارد‌ها دلار در آن‌ها سرمایه گذاری کرده است، تلاش می‌کند. یک میلیون و ۶۲۰ هزار ایستگاه فناوری تلفن‌های همراه ۵G به ۴۱۳ میلیون نفر خدمات رسانی می‌کند. چین اتهامات آمریکا درباره تهدید نظم جهانی و نقض حقوق بشر را تکذیب می‌کند و آن را دخالت آمریکا در امور داخلی اش و تعرض به حاکمیت ملی چین می‌داند.

وانگ ون بین، سخنگوی وزارت امور خارجه چین در این خصوص می‌گوید: آمریکا نه تنها از هیچ تلاشی برای استفاده از تهدید چین برای حل مشکلاتش فرو گذار نمی‌کند، بلکه جهان را به سوی پرتگاه خطرناکی خواهد کشاند.

در حالی که دو طرف باور دارند که همچنان منافع مشترکی دارند و تمایل خودشان را برای تبدیل رقابت به کشمکش تکذیب می‌کنند، سیاست‌های دو کشور در برابر یکدیگر، بیشتر به رویارویی نزدیک است.

کشمکش‌های سیاسی در دریای جنوبی چین، از جمله پیچیده‌ترین اختلافات آبی در جهان است. این گزارش درباره جزئیات مهمترین نکات اختلافی در دریای جنوبی چین و استناد طرف‌ها در ادعایشان برای سلطه بر دریاست.

دریای جنوبی چین، اختلاف برانگیزترین گذرگاه آبی در جهان و عامل کشمکش‌های سیاسی به علت رقابت چند کشور برای سلطه بر آن و نیز اهمیت لجستیک و اقتصادی آن است. اهمیت دریای جنوبی چین به علت آن است که گذرگاه حیاتی برای عبور حدود یک سوم تجارت جهانی است. کالا‌ها از جنوب چین و شرق آسیا به طرف غرب آسیا، آفریقا و اروپا از تنگه‌های تایوان و ملاکا است. دریای جنوبی چین همچنین منابع آبزیان زیادی دارد و ذخایر نفت در آن حدود ۱۱ میلیارد بشکه و ذخایر گاز طبیعی آن ۱۹۰ هزار میلیارد مترمکعب برآورد می‌شود که کشور‌های منطقه از نظر اقتصادی به شدت به آن نیاز دارند.

برای سلطه بر دریای جنوبی چین، هفت حکومت مالزی، برونئی، فیلیپین، ویتنام، اندونزی، چین و نیز تایوان به طور مستقیم رقابت می‌کنند. این حکومت‌ها به جز چین و تایوان تلاش می‌کنند به مرز‌های تعیین شده در توافقنامه‌های سازمان ملل استناد کنند. این در حالی است که چین و تایوان به آنچه حقوق تاریخی خودشان در دریای جنوبی چین می‌خوانند، استناد می‌کنند. دو طرف در این تعریف هم بین خودشان کشمکش دارند. این مرز‌ها به چین اجازه می‌دهد بر حدود ۹۰ درصد دریای جنوبی چین تسلط پیدا کند.

تسلط شماری از کشور‌ها بر جزایری در داخل دریای جنوبی چین اوضاع را پیچیده‌تر می‌کند. اما بر اساس قوانین بین المللی، همه جزایر به کشور‌ها اجازه نمی‌دهد که بر آب‌ها سلطه پیدا کنند. فقط جزایر مسکونی، جزایری است که به یک کشور در آب‌های منطقه‌ای یا انحصاری اقتصادی، حقوقی را ایجاد می‌کند. جزایری که در نتیجه جزر و مد، بخشی از آن به زیر آب می‌رود، حق سلطه بر آب‌های اطراف آن را برای یک کشور ایجاد نمی‌کند. کشمکش بر سر نفوذ، در سایه نبود توافقنامه بین المللی ایجاد می‌شود.

چین تلاش می‌کند بر روی جزایر مرجانی که زیر آب قرار داشت و به صورت مصنوعی، گسترش پیدا کرده است، پایگاه‌های نظامی ایجاد کند. این جزایر و پایگاه‌های نظامی به چین امکان آن را می‌دهد که در عمل نفوذش را در داخل این دریا گسترش دهد. اما آمریکا خواهان آن است که دریای جنوبی چین، آب‌های بین المللی باقی بماند و آزادی کشتیرانی در آن وجود داشته باشد. ناوشکن‌های آمریکایی به طور مستمر در دریای جنوبی چین تردد می‌کنند که بعضی از مسیر‌های آن، نزدیک جزایر مصنوعی است که چین پایگاه‌های نظامی‌اش را در آن‌ها ایجاد کرده است. آمریکا، هدف از این عملیات را حفظ حقوق و آزادی دریانوردی در دریای جنوبی چین می‌داند. این در حالی است که چین، اتهامات آمریکا درباره ایجاد مانع در آزادی دریانوردی را تکذیب و آمریکا را به تنش آفرینی عمدی در منطقه، متهم می‌کند./ باشگاه خبرنگاران